Toespraak gehouden bij de begrafenis van Kees op Zorgvlied, Amsterdam

Kees was een van mijn beste en meest dierbare vrienden, en ik wil graag een paar woorden over hem zeggen zodat mensen die hem minder goed kenden hem in al zijn veelzijdigheid kunnen zien, met al zijn kwaliteiten. En ik zal hier niet eens spreken over Kees’ wetenschappelijke bijdragen, maar alleen melden dat hij de meest ondergewaardeerde wiskundige was die ik ooit heb ontmoet. Zijn boeken zijn in het bijzonder meesterwerken in hun heldere presentatie.

Kees was een van de vriendelijkste, meest bescheiden en pretentieloze mensen die ik ooit heb ontmoet. Bovendien was hij opmerkelijk vreedzaam, warm en goedhartig. Hij had een verfijnde kledingsmaak en een uitzonderlijk gevoel voor poëzie.

Ik ontmoette hem voor het eerst meer dan dertig jaar geleden, toen ik bij het ILLC-instituut aan de UvA kwam werken en we één dag per week een kamer deelden. Maar ik realiseerde me meer van zijn vele kwaliteiten pas veel later, toen we regelmatig samen gingen fietsen.

Vaak wachtte Kees me op met zijn teckel Bien op een bankje 200 meter hiervandaan, aan de Amstel, wat ons ontmoetingspunt was op onze tochten. Dankzij hem heb ik verschillende plaatsen en steden rondom Amsterdam per fiets bezocht, van Abcoude tot Edam.
Kees wist uitzonderlijk veel van fietsen af en ik heb met name veel van hem geleerd over mijn eigen fiets. Ook heeft hij de Nederlandse Wikipedia-pagina over fietsversnellingen aanzienlijk verbeterd, wat goed bij hem paste, aangezien dit soort bijdragen anoniem zijn.

Tijdens die fietstochten heb ik veel interessante dingen over Kees geleerd. Hij was een enthousiaste schaatser en heeft drie Elfstedentochten gereden. Maar hij kon het zichzelf nooit vergeven dat hij de tocht van 1963 niet had kunnen afmaken, hoewel minder dan 1% van de deelnemers dat jaar de tocht had voltooid.

Af en toe klaagde Kees over kleine dingen, zoals dat een stoep niet goed was ontworpen voor fietsers, maar hij mopperde nooit over mensen, wat ik bewonderenswaardig vond. Kees had het tragische lot om twee keer weduwnaar te worden, maar hij heeft hier nooit over geklaagd. Slechts een keer zei hij laconiek dat toen zijn eerste vrouw stierf, hij moeite had om een oppas te regelen voor zijn twee jonge dochters voor tijdens de begrafenis.

Ik wil hier ook twee niet-verwante verhalen over Kees noemen die zijn karakter goed illustreren. Een paar jaar geleden gaf ik wiskundebijles aan een leerling die het eindexamen VWO zou afleggen.
Helaas was ik weg tijdens de laatste twee weken voorafgaand aan zijn examen. Dus regelde ik dat Kees de laatste les in mijn plaats zou komen geven. Normaliter duurden de lessen 1 uur. Toen ik terugkwam, hoorde ik dat Kees ter voorbereiding het eindexamen van het jaar ervoor had gedownload, alle opgaven had opgelost en deze vervolgens 3 uur lang met de leerling had besproken, zonder om enige betaling te vragen.

Het tweede verhaal heeft betrekking op poëzie. Ik wist dat Kees geïnteresseerd was in poëzie toen ik bij hem thuis een boek zag met de gedichten van de Poolse Nobelprijswinnaar Wisława Szymborska. Maar hoe verfijnd zijn gevoel voor poëzie was, besefte ik pas toen de meest prominente Poolse dichter en een goede vriend van mij, Adam Zagajewski, drie jaar geleden overleed. Ik kreeg toen van Adams vrouw zijn twee nog ongepubliceerde gedichten en regelde de vertalingen die in het tijdschrift Nexus zouden verschijnen, dat eerder Adams bundel met gedichten had gepubliceerd. Toen ik deze vertalingen naar Kees stuurde, stelde hij onmiddellijk een paar essentiële verbeteringen voor die nog snel werden verwerkt. En toen ik hem een maand geleden een gedicht van mijn dochter stuurde dat recent in De Gids was verschenen, merkte hij op dat een komma in regel 7 het beter zou maken. Zij stemde ermee in.

Dit laat zien hoe genereus Kees was met zijn tijd en hoe hij bereid was om te helpen zonder iets terug te verwachten. Weinigen hier weten dat Kees, toen hij jong was, een aantal literaire artikelen schreef over het surrealisme. En toen het NRC zo’n tien jaar geleden een wedstrijd uitschreef voor een kort verhaal dat in ‘Arnon Grunberg’-stijl moest worden geschreven, werden er drie verhalen gepubliceerd, waarvan een van Kees.

Kees, je hebt mijn leven en mijn waardering voor mensen verrijkt. Je hebt me herhaaldelijk geholpen door geduldig naar mijn frustraties te luisteren en door zelfs onlangs, toen je zelf ernstig ziek was, te vragen naar mijn kleine gezondheidsproblemen. Je maakte me ervan bewust dat we de kleine dingen kunnen waarderen, zoals vogels in de lente en een goed regenpak in de herfst. Ik ga je missen.

Krzysztof Apt
5 november 2024